BORSTELSNOR
BORSTELSNOR Joris
Denoo
Streuvels heeft me
altijd al in zekere mate geboeid. Zelfs van toen ik nog de vreselijke
leerboeken uit het middelbaar als bijsluiters bij mijn intellectuele opvoeding
kreeg, vond ik hem al een eigenaardige tiep, met sympathie. Van al die antieke
schrijvers sprak hij mij het meest aan. Een vent met een raar karakter, met
stug haar, die veel niet thuis gaf, die volgens de gazetten een paar keer
gestorven is, die graag fotografeerde maar zelf door de toenmalige koning werd
gefotografeerd.
Aan die vreemde kerel met zijn haar als een bak spijkers en
zijn snor als een borstel en zijn wenkbrauwen als hangende tuinen heb ik al
meerdere teksten gewijd. Schuine teksten onder andere, ook gekend onder de
oubollige naam ‘cursiefjes’. Ook in een jeugdboek uit 1986, ‘De Bende van de Beeldenaar’,
heb ik hem ten tonele gevoerd, in de vorm van een borstbeeld op een sokkel. Ik
publiceerde toen het verhaal over drie deugnieten (afstudeerders aan de lagere
school) die zo rap mogelijk rijk willen worden. Ze smeden het plan hun
directeur te ontvoeren, maar ze ontdekken dat die kerel van vlees en bloed is
en dat ze die dus ook eten moeten geven. En dat kost geld. En hoeveel losgeld
vraag je per kilogram directeurenvlees? Dus wijzigen ze hun snode plan: ze
ontvoeren een gipsen Stijn Streuvels uit de school, het meest gekoesterde
voorwerp van de directeur. Ze eisen er losgeld voor. Ik koos voor dat verhaal
uit 1986 voor Streuvels omdat hij in mijn dorp (inmiddels stadsdorp) Heule is
geboren en hier heeft gewoond en ook omdat hij zo’n ongelofelijk stugge kop
heeft.
Ik las ook al drie of
vier keer ‘Heule’, zijn dagboek. Zo kwam ik op het spoor van de fameuze moord
op de Krakeelhoek in Heule. Van nog langer geleden herinner ik me een
afbeelding of een (spot)prent in een oud geschiedenisboek over de ‘Moord van
Heule’. Er stond een gendarme met een haren muts op. Daarbij het onderschrift:
‘De Moord van Heule’. Over die fameuze Moord en de toenmalige Schoolstrijd ben
ik mij gaan documenteren. Ik zocht de kranten uit die dagen op, interpelleerde
mensen uit de heemkundige kring en las boeken over Heule en andere dorpen waar
de Schoolstrijd had gewoed.
In 1988 verwerkte ik al
wat materiaal hieruit op volledig fictieve wijze voor de avondvullende monoloog
‘Braem & Duyck’, op een kille avond in november op de planken gebracht door
mijn kompaan Pol Vermeersch in de zaal van kaffaat De Heerlijkheid in Heule. De
zogenaamde ‘Moord’ van Heule bleef me fascineren. Ik besloot er een verhaal
over te schrijven. Er kwam zelfs ook een Vlaams Filmpje van, voor de jeugd. Dat
bewees dat ook kinderen het verhaal wel aankunnen, ondanks de ingewikkelde
thematiek. ‘Moord op de Krakeelhoek’ verscheen verder ook nog in een
heemkundige serie, bij uitgeverij Decock.
Ik ontdekte dat Frank
Lateur, een Heulse snotaap, negen jaar werd twee dagen na de dramatische
gebeurtenissen. Daarom maakte ik hem hoofdpersonage van mijn verhaal: de
negenjarige Frank, later Stijn Streuvels, woonachtig op de ‘Plaats’ in Heule,
waar de varkens openbaar werden geslacht en de schoolkinderen met hun houten
schoolbakjes passeerden als ze tenminste niet op ‘het land’ of thuis mee moesten
helpen. De negenjarige Frank Lateur had de bijnaam ‘keukenmol’, omdat hij vaak
in de keuken rondhing, de geuren van gebraden vet met ajuin en van dampende pap
opsnuivend. Het rook er anno 1880 niet alleen naar pap en ajuin, maar ook naar
kruitdamp uit geweren van gendarmen. Er vloeide bloed, er werd op mensen
gejaagd, de brandklokken luidden, er viel een dode, geheimagenten verschenen in
het dorp, de mensen ‘zwegen tot ze zweetten’, sommigen belandden in de
gevangenis in Gent en Heule kwam in de geschiedenisboeken terecht.
Blijkbaar slaagden de
Heulenaars (bekend van hun jaarlijkse ‘Stoten’ t.g.v. de Tinekesfeesten) er
toen al in het land op stelten te zetten. Zelfs de Franse kranten schreven
erover. Het was een levend bewijs (en een ‘schoolvoorbeeld’!) van hoe nationale
politiek het kleine dorpse leven kan beïnvloeden en dooreen hutselen en hoe
dramatiek wel altijd achter een of andere deur ligt te loeren.